Diagnoza ADHD dla dorosłych – jak rozpoznać i zrozumieć zespół nadpobudliwości w dorosłym życiu

Spis treści:

• Czym jest ADHD?
• Klasyfikacje i podtypy ADHD
• Przyczyny występowania ADHD
• ADHD u dorosłych – jak się objawia?
• Diagnoza ADHD u dorosłych
• Etapy diagnozy ADHD u dorosłych
• Różnicowanie ADHD
• Dlaczego warto się zdiagnozować?
• Diagnoza ADHD w Miejscu Dobrych Praktyk w Katowicach
• Co dalej po diagnozie?
• Podsumowanie

Czym jest ADHD?

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – zaburzenie neurorozwojowe, które objawia się trudnościami z koncentracją, kontrolą impulsów oraz nadmierną aktywnością. Choć objawy pojawiają się zazwyczaj w dzieciństwie, u wielu osób utrzymują się również w dorosłości.

Szacuje się, że od 2% do 5% dorosłych na świecie ma ADHD – często niezdiagnozowane przez całe życie. Wynika to z faktu, że objawy u dorosłych mogą wyglądać inaczej niż u dzieci. Nie każdy dorosły z ADHD jest nadpobudliwy – częściej występują problemy z organizacją, zapominanie, trudności z regulacją emocji i chroniczne poczucie przytłoczenia.

Klasyfikacje i podtypy ADHD

Według klasyfikacji DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) oraz ICD-11 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób), ADHD dzieli się na trzy główne podtypy:

Typ z przewagą zaburzeń uwagi

Osoby z tym typem ADHD mają trudności z koncentracją, planowaniem i wykonywaniem zadań. Często wydają się „nieobecne myślami”, zapominają o terminach, gubią rzeczy i mają problemy z dokończeniem rozpoczętych działań.

Typ z przewagą nadpobudliwości-impulsywności

Ten typ charakteryzuje się nadmierną energią, impulsywnością i trudnością w zachowaniu spokoju. U dorosłych może to objawiać się ciągłą potrzebą działania, trudnością w czekaniu na swoją kolej, przerywaniem innym w rozmowie czy podejmowaniem pochopnych decyzji.

Typ mieszany

To najczęstszy wariant, łączący objawy nieuwagi i nadpobudliwości. Dorosły z tym typem ADHD może jednocześnie mieć trudności z organizacją pracy i panowaniem nad emocjami.

Warto podkreślić, że objawy ADHD nie są jednorodne – mogą zmieniać się wraz z wiekiem i zależeć od środowiska, poziomu stresu czy strategii radzenia sobie, jakie osoba wypracowała przez lata.

Przyczyny występowania ADHD

ADHD nie jest wynikiem złego wychowania ani braku dyscypliny. To zaburzenie o podłożu biologicznym i genetycznym. Badania wskazują, że:

• Czynniki genetyczne mają kluczowe znaczenie – jeśli jedno z rodziców ma ADHD, ryzyko jego wystąpienia u dziecka wzrasta nawet kilkukrotnie.
• Budowa i funkcjonowanie mózgu – u osób z ADHD obserwuje się różnice w aktywności obszarów odpowiedzialnych za uwagę, planowanie i samokontrolę (m.in. kory przedczołowej).
• Neuroprzekaźniki – zaburzenia w działaniu dopaminy i noradrenaliny utrudniają efektywne przetwarzanie informacji, co wpływa na koncentrację i motywację.
• Czynniki środowiskowe – wcześniactwo, niska masa urodzeniowa, stres w okresie prenatalnym czy ekspozycja na toksyny mogą zwiększać ryzyko wystąpienia ADHD.

Zrozumienie biologicznego podłoża ADHD pomaga zdjąć z dorosłych ciężar winy. To nie „brak silnej woli” ani „chaotyczny charakter” – to realne różnice w funkcjonowaniu mózgu.

ADHD u dorosłych – jak się objawia?

Objawy ADHD u dorosłych bywają subtelniejsze niż u dzieci, ale mają ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie. Najczęstsze z nich to:

Trudności z koncentracją

Dorosłe osoby z ADHD często mówią, że „ich myśli biegną w różnych kierunkach”. Mają problem z utrzymaniem uwagi na jednej czynności, łatwo się rozpraszają i szybko tracą motywację.

Impulsywność

Podejmowanie decyzji bez zastanowienia, trudność z powstrzymaniem emocji, przerywanie rozmówcy czy niecierpliwość w kolejkach – to codzienność wielu osób z ADHD.

Problemy z organizacją

Bałagan w domu, w pracy i w głowie. Zapominanie o ważnych spotkaniach, trudność z planowaniem, notoryczne spóźnienia. To nie lenistwo – to objawy zaburzenia funkcji wykonawczych.

Huśtawki emocjonalne

Osoby z ADHD często reagują silniej na stres, krytykę czy frustrację. Ich emocje są intensywne, ale krótkotrwałe – od euforii po zniechęcenie.

Trudności w relacjach i pracy

ADHD może wpływać na życie zawodowe i osobiste – problemy z organizacją, impulsywność i zapominanie często prowadzą do konfliktów czy wypalenia.

Wiele dorosłych osób z ADHD przez lata nie wie, że ich trudności mają nazwę. Dopiero diagnoza przynosi ulgę i pozwala zrozumieć własne zachowania.

Diagnoza ADHD u dorosłych

Diagnoza ADHD u dorosłych to proces wieloetapowy, wymagający współpracy psychologa, psychiatry i – czasem – neuropsychologa.

W Miejscu Dobrych Praktyk w Katowicach diagnoza ADHD obejmuje kompleksowe badanie, które pozwala z dużą precyzją określić, czy objawy faktycznie wynikają z ADHD, czy też są efektem innych trudności (np. depresji, zaburzeń lękowych czy wypalenia zawodowego).

Etapy diagnozy ADHD u dorosłych

Wywiad kliniczny

Pierwszym krokiem jest szczegółowa rozmowa z osobą badaną. Specjalista zbiera informacje o historii życia, funkcjonowaniu w pracy, relacjach, edukacji i dzieciństwie. To pozwala ustalić, czy objawy ADHD występowały od najmłodszych lat.

Kwestionariusze i testy psychologiczne

Następnie wykonywane są standaryzowane testy oceniające uwagę, impulsywność, pamięć roboczą i funkcje wykonawcze. Często stosuje się m.in. DIVA-5, CAARS, ASRS, CPT czy testy neuropsychologiczne.

Konsultacja psychiatryczna

Ważnym etapem diagnozy jest wykluczenie innych zaburzeń, które mogą dawać podobne objawy. Psychiatra ocenia, czy symptomy wynikają z ADHD, depresji, zaburzeń lękowych, uzależnień czy innych czynników.

Podsumowanie i omówienie wyników

Po zakończeniu diagnozy osoba badana otrzymuje szczegółowy opis wyników oraz zalecenia dotyczące dalszego postępowania – terapii, wsparcia farmakologicznego lub psychoedukacji.

Różnicowanie ADHD

ADHD u dorosłych często współwystępuje z innymi trudnościami, takimi jak depresja, zaburzenia osobowości, zaburzenia snu czy zaburzenia lękowe. Dlatego tak ważne jest, by diagnozę przeprowadzał zespół specjalistów z doświadczeniem w pracy z dorosłymi.

Dlaczego warto się zdiagnozować?

Uzyskanie diagnozy ADHD to nie etykieta – to narzędzie do zmiany życia. Dla wielu dorosłych to moment olśnienia, który pozwala spojrzeć na siebie z empatią, a nie z krytyką.

Korzyści z diagnozy ADHD:

• Zrozumienie własnych schematów działania i emocji
• Poprawa relacji z bliskimi i współpracownikami
• Skuteczniejsze planowanie i zarządzanie czasem
• Wzrost samoakceptacji i poczucia sprawczości
• Możliwość wdrożenia terapii i – jeśli wskazana – farmakoterapii

Diagnoza otwiera drogę do świadomego rozwoju i pracy nad sobą. Dzięki niej można nauczyć się strategii, które pomagają żyć z ADHD w zgodzie ze sobą, a nie wbrew sobie.

Diagnoza ADHD w Miejscu Dobrych Praktyk w Katowicach

W Miejscu Dobrych Praktyk w Katowicach pomagamy osobom dorosłym w procesie diagnozy i terapii ADHD. Nasz zespół tworzą doświadczeni psycholodzy i psychiatrzy, którzy pracują z empatią, uważnością i profesjonalizmem.

Jak przebiega diagnoza ADHD u dorosłych w naszej placówce?

1. Konsultacja wstępna – podczas której omawiamy powody zgłoszenia i ustalamy plan diagnozy.
2. Wywiad psychologiczny – analizujemy historię życia, trudności, mocne strony i doświadczenia z dzieciństwa.
3. Testy i kwestionariusze – stosujemy narzędzia diagnostyczne dostosowane do dorosłych.
4. Konsultacja psychiatryczna (jeśli potrzebna) – ocena medyczna i różnicowa.
5. Omówienie wyników i rekomendacje – przedstawiamy wyniki i proponujemy dalsze kroki, np. terapię poznawczo-behawioralną lub coaching ADHD.

Więcej informacji o naszej ofercie znajdziesz na stronie:
Diagnoza ADHD dla dorosłych

Wierzymy, że dobra diagnoza to początek zmiany. Pomagamy naszym pacjentom zrozumieć swoje mechanizmy działania, odzyskać kontrolę nad codziennością i wprowadzić trwałe, pozytywne zmiany.

Co dalej po diagnozie?

Diagnoza to dopiero początek drogi – ale bardzo ważny. Po uzyskaniu rozpoznania ADHD możliwe są różne formy wsparcia:

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – uczy praktycznych strategii radzenia sobie z objawami, organizacją czasu i emocjami.
• Coaching ADHD – skupia się na celach, planowaniu i budowaniu skutecznych nawyków.
• Farmakoterapia – w niektórych przypadkach psychiatra może zalecić leki poprawiające koncentrację i kontrolę impulsów.
• Grupy wsparcia – kontakt z innymi osobami z ADHD daje poczucie zrozumienia i wspólnoty.

W Miejscu Dobrych Praktyk zapewniamy wsparcie na każdym etapie – od diagnozy po terapię i rozwój osobisty.

Podsumowanie

ADHD u dorosłych to realne, ale w pełni zrozumiałe i możliwe do opanowania zaburzenie. Wymaga uważnej diagnozy, empatii i odpowiedniego wsparcia.

W Miejscu Dobrych Praktyk w Katowicach pomagamy dorosłym osobom, które chcą przestać się obwiniać, a zacząć działać z pełną świadomością swoich możliwości. Jeśli podejrzewasz u siebie ADHD lub po prostu chcesz zrozumieć, skąd biorą się Twoje trudności z koncentracją, organizacją czy emocjami – zapraszamy do kontaktu.